Xét nghiệm AFP và những điều cần lưu ý

 

Trong cơ thể mỗi người đều có một lượng nhỏ AFP. Lượng AFP này sẽ tăng cao trong máu nếu như mắc các bệnh lý về gan. Vì vậy, xét nghiệm AFP có thể giúp chẩn đoán và can thiệp kịp thời các biểu hiện của bệnh.

 

Chỉ số AFP là gì?

AFP là viết tắt của cụm từ Alpha-fetoprotein, là một loại protein được sản xuất bởi các tế bào gan chưa trưởng thành ở giai đoạn thời kỳ bào thai.

Thông thường, nồng độ AFP có trong người trưởng thành là từ 0 – 8 ng/ml. Tuy nhiên, với những người bị bệnh ung thư hoặc có các tổn thương gan đang phục hồi khác thì chỉ số AFP trong máu sẽ tăng nhanh.

Cụ thể, nếu chỉ số AFP có trong máu ở mức rất cao từ 500 – 1000 ng/ml trở lên thì đây chính là dấu hiệu của bệnh ung thư.

Nếu chỉ số AFP trong máu chỉ trên khoảng 200 ng/ml và bạn đang bị mắc các bệnh về gan thì có khả năng bệnh đang tiến triển thành bệnh ung thư gan.

 

Xét nghiệm AFP được sử dụng rộng rãi để có thể chẩn đoán và phát hiện ra bệnh ung thư gan nguyên phát.

 

Ngoài việc bị ung thư gan ra thì nồng độ AFP có trong máu tăng cao cũng có thể là do các loại bệnh ung thư khác, tiêu biểu như ung thư buồng trứng, ung thư tinh hoàn hoặc u xơ tử cung ở phụ nữ mang thai.

Ngoài ra, nồng độ AFP trong gan tăng cao còn có thể là do các bệnh gan khác như: xơ gan mạn tính, viêm gan, …

Một số nguyên nhân khác có thể dẫn đến sự thay đổi mức độ AFP bao gồm:

• Thai nhi có khuyết tật: Trong một số trường hợp, mức độ AFP có thể cao hơn bình thường nếu thai nhi có khuyết tật, chẳng hạn như mắc phải bệnh Down syndrome.
• Viêm gan: Viêm gan cũng có thể dẫn đến tăng mức độ AFP.
• Suy gan: Suy gan cũng có thể dẫn đến tăng mức độ AFP do các tế bào gan bị hư hỏng và không thể sản xuất AFP như bình thường.

 

 Khi nào cần xét nghiệm AFP?

 

Xét nghiệm AFP là một loại xét nghiệm máu sinh hóa, thường được sử dụng kết hợp với các xét nghiệm khác và các thông tin lâm sàng khác để đưa ra chẩn đoán chính xác.

 

Các trường hợp có thể được thực hiện để xét nghiệm AFP:

• Theo dõi thai kỳ: Xét nghiệm AFP thường được thực hiện trong quá trình theo dõi thai kỳ để phát hiện các vấn đề khác nhau, chẳng hạn như khuyết tật bẩm sinh hoặc nhiễm trùng.
• Chẩn đoán ung thư gan: AFP được sản xuất bởi tế bào ung thư gan, vì vậy mức độ AFP trong huyết thanh có thể tăng cao ở những người bị ung thư gan.
• Chẩn đoán khối u buồng trứng: Mức độ AFP trong huyết thanh cũng có thể tăng cao trong một số loại khối u buồng trứng.
• Chẩn đoán ung thư tinh hoàn: AFP cũng được sản xuất bởi một số khối u tinh hoàn. Vì vậy, thông qua kết quả thu được có thể chẩn đoán ung thư tinh hoàn hoặc theo dõi sự tiến triển của bệnh.

Ngoài ra, nồng độ AFP trong gan tăng cao còn có thể là do các bệnh gan khác như: xơ gan mạn tính, viêm gan, … . Chính vì vậy, khi nồng độ AFP tăng thì bạn nên làm thêm các loại xét nghiệm khác để có được nguyên nhân chính xác. Một số loại xét nghiệm khác như:

Xét nghiệm miễn dịch

Xét nghiệm AFP cũng là một dạng xét nghiệm miễn dịch, ngoài ra còn có thêm xét nghiệm PIVKA II AFP-L3 có độ chính xác tương đối cao để có thể khẳng định được nguyên nhân.

Xét nghiệm huyết học và sinh hóa

Các chỉ số huyết học và sinh hóa của những người bị ung thư gan nguyên phát thì sẽ có nhiều bất thường, chẳng hạn như:

• Tăng bilirubin máu
• Giảm tiểu cầu, giảm huyết sắc tố và hồng cầu
• Glucose trong máu thấp
• Transaminase tăng vừa
• Rối loạn đông máu, Protein, Albumin giảm, men Arginase trong gan giảm.

Chẩn đoán hình ảnh

Siêu âm: thông thường, siêu âm chỉ có thể phát hiện được khối u gan bất thường có kích thước lớn hơn 1cm cùng với các bệnh lý gan đi kèm. Khối u siêu âm phát hiện được thường có thể là lành tính, chính vì vậy cần chẩn đoán bản chất khối u dựa trên các phương pháp xét nghiệm khác. Có thể kể đến phương pháp siêu âm phổ biến hiện nay là do Fibroscan, giúp đánh giá độ đàn hồi của gan.

Chụp CT: chụp cắt lớp vi tính động học gan có giá trị chẩn đoán cao nhưng chủ yếu với các khối u trên 1cm

Chụp động mạch gan chọn lọc: phương pháp này có thể chẩn đoán được bệnh vì khi xuất hiện khối u ung thư gan sẽ làm thay đổi các hình ảnh của động mạch trong gan.

Chụp MRI gan: đây là phương pháp có độ chính xác rất cao, có thể đánh giá được đặc điểm, vị trí khối u cùng với các tổn thương mà khối u này gây ra.

Sinh thiết gan: người bệnh sẽ được lấy một lượng nhỏ của khối u gan để tiến hành phân tích.

 

Kết quả xét nghiệm AFP có ý nghĩa như thế nào?

Kết quả bình thường khi:

• Nồng độ AFP của trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi trong khoảng <30 ng/ml được xem là bình thường.
• Nồng độ AFP của người lớn bình thường là dưới 40 ng/ml hoặc dưới 40 mcg/l.

Kết quả bất thường khi:

Các nguyên nhân có thể dẫn đến kết quả xét nghiệm AFP không bình thường, bao gồm các bệnh lý về gan, ung thư,…

• Nếu nồng độ AFP trong máu vượt quá mức 500 – 1.000 ng/ml, có khả năng cao đó là dấu hiệu của bệnh ung thư.
• Nếu một người đang có bệnh về gan và kết quả xét nghiệm AFP vượt quá 200 ng/ml thì có khả năng cao bệnh đã tiến triển thành ung thư gan.
• Nếu kết quả xét nghiệm AFP dưới 200 ng/ml, có thể cho thấy nguy cơ mắc bệnh liên quan đến gan đang tồn tại.

 

Giảm chỉ số AFP như thế nào?

Việc giảm chỉ số AFP phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra nó. Nếu chỉ số AFP của bạn đang cao do bị ung thư gan hoặc khối u khác, bạn cần tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ và điều trị theo hướng dẫn của họ.

 

Cần tuân theo chỉ định của bác sĩ để theo dõi chỉ số AFP kịp thời

 

Tuy nhiên, nếu chỉ số AFP của bạn tăng do một số nguyên nhân khác, ví dụ như do viêm gan hoặc nhiễm trùng, thì bạn có thể thực hiện các biện pháp sau để giảm chỉ số AFP:

Điều chỉnh chế độ ăn uống: Bạn nên ăn chế độ ăn uống giàu chất xơ, rau xanh, hoa quả và thực phẩm giàu chất dinh dưỡng khác. Hạn chế ăn đồ chiên, thức ăn nhanh và thực phẩm có chứa chất béo.

Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục có thể giúp giảm mức đường huyết và giảm mỡ trong cơ thể, giúp giảm chỉ số AFP.

Hạn chế tiếp xúc với các chất độc hại: Các chất độc hại, chẳng hạn như thuốc lá, cồn, chất độc trong môi trường làm việc và chất gây ô nhiễm môi trường, có thể gây tác động xấu đến sức khỏe gan và tăng chỉ số AFP.

Điều trị bệnh lý liên quan đến gan: Nếu bạn có bệnh lý liên quan đến gan, ví dụ như viêm gan hoặc xơ gan, điều trị bệnh sớm có thể giúp giảm chỉ số AFP.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Bạn nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện sớm các vấn đề về gan và khối u. Nếu phát hiện bất kỳ vấn đề nào liên quan đến gan, bạn nên tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.