Thu thập mẫu nước tiểu cần tuân thủ những nguyên tắc nào?

Xét nghiệm sinh hóa nước tiểu là một xét nghiệm thường quy, phổ biến cho bệnh nhân, rất quan trọng trong việc chẩn đoán các bệnh lý đường tiết niệu. Xét nghiệm nước tiểu, máu, và dich tiết (hay xuất tiết) đường niệu sinh dục rất quan trọng trong chẩn đoán các bệnh tiết niệu. Phân tích nước tiểu có 5 tiêu chí để có thông tin chính xác:

• Thu thập mẫu đúng cách
• Mẫu XN cần được làm ngay sau khi lấy
• XN toàn diện: phân tích tính vật lí, hóa học (dipstick) và phân tích vi thể
• Kinh nghiệm BS – KTV xét nghiệm
• Đánh giá đúng các kết quả.

1. Thời gian lấy mẫu nước tiểu

– Mẫu nước tiểu đầu tiên vào buổi sáng:

+ Định lượng protein niệu ở bệnh nhân có protein niệu theo tư thế

+ Đánh giá tỷ trọng

– Mẫu nước tiểu lấy sau ăn hay sau khi đứng trong vài giờ có độ kiềm, có thể chứa hồng cầu ly giải, các trụ bị phân hủy, hay thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Vì vậy, các mẫu nước tiểu này cần được phân tích ngay sau khi lấy trong vòng 1 giờ.

– Nước tiểu ở các bệnh nhân trong tình trạng thiếu nước làm thay đổi độ cô đặc nước tiểu.

2. Phương pháp thu thập nước tiểu

– Cách lấy mẫu đúng rất quan trọng đặc biệt ở các BN cần đánh giá tiểu máu, protein niệu, nhiễm trùng tiểu. Cách lấy phải đồng nhất ở các phòng xét nghiệm.

– Lấy mẫu nước tiểu liên tục nhiều mẫu trong 1 lần đi tiểu có thể giúp xác định nơi tiểu máu hay nhiễm khuẩn trên đường niệu.

– Lấy mẫu nên được thực hiện trước các thăm khám niệu sinh dục, trực tràng nhằm tránh thâm nhiễm từ trực tràng, các chất tiết của tiền liệt tuyến do đè ép.

– Không nên lấy nước tiểu được qua bao cao su, sonde tiểu, hay túi chứa từ ống dẫn lưu nếu không thật sự cần thiết.

2.1. Đối với bệnh nhân nam giới

– Thường lấy nước tiểu giữa dòng để loại trừ phần lớn sự thâm nhiễm dịch tiết từ miệng niệu đạo và niệu đạo.

– Bảng thủ thuật lấy nên được dán ngay chổ BN lấy nước tiểu với các bước sau:

• Kéo bao da qui đầu lên (thường nhiễm khuẩn) và lau sạch miệng niệu đạo với benzalkonium chloride hay hexachlorophene.
  Tiểu bỏ khoảng 15- 30 ml nước tiểu đầu tiên
  Lấy phần nước tiểu tiếp sau đó (lây khoảng 50 – 100ml) vào bình chứa nước tiểu vô trùng, và đậy nắp ngay sau khi lấy xong
  Tiểu hết phần nước tiểu còn lại
  Bảng thủ thuật lấy mẫu nước tiểu đối với nam

– Phần nước tiểu sẽ được khảo sát về vi thể và đại thể và phần còn lại sẽ được giữ lại cho các XN tiếp theo khi cần.

– Ở nam giới, nếu có bí tiểu có thể lấy mẫu qua thông tiểu.

2.2. Đối với bệnh nhân nữ giới

– Phương pháp tốt nhất để thu thập mẫu nước tiểu giữa dòng theo bảng sau:

• BN nằm trên bàn khám theo tư thế sản khoa
• Miệng niệu đạo và vùng sinh dục được rửa sạch bằng dung dịch benzalkonium chloride hay hexachlorophene
• Tách 2 môi nhỏ ra
• Sau khi BN tiểu bỏ 15- 30 ml, lấy bình chứa lấy nước tiểu tiếp theo khoảng 50 – 100 ml, và đậy nắp bình chứa ngay khi lấy xong
• BN tiểu bỏ hết phần còn lại
• Bảng thủ thuật lấy mẫu nước tiểu đối với nữ

– Tuy nhiên BN có thể tự lấy nước tiểu giữa dòng và xét nghiệm nếu kết quả bình thường thì không cần thực hiện phương pháp trên. Nhưng nếu mẫu nước tiểu bất thường hay có nghi ngờ thì cần phải được thực hiện theo chuẩn trên để có kết quả chính xác nhất.

– Có thể lấy mẫu bằng ống thông nếu không thể lấy mẫu được theo các phương pháp trên. Với thông tiểu, có thể đánh giá nước tiểu tồn lưu, hay loại trừ nguồn chảy máu từ âm đạo.

2.3. Đối với bệnh nhân trẻ em

– Với phân tích nước tiểu không phải tìm khuẩn niệu có thể dùng 1 túi vô khuẩn đặt bao phủ vùng miệng niệu đạo sạch để lấy mẫu nước tiểu.

– Với phân tích nước tiểu tìm khuẩn niệu, nên lấy mẫu nước tiểu bằng ống thông hay dùng kim chọc trên xương mu. Ở nữ có thể dùng ống thông nhỏ lấy nước tiểu, nhưng ở nam không nên lấy thường qui bằng thông tiểu. Cách được dùng cho cả trẻ nam và nữ thường là qua đường chọc kim trên xương mu, theo cách sau:

• Làm sạch vùng trên xương mu với Alcohol
• Gây tê trong da ở đường giữa ngay trên xương mu 1- 2cm (BQ nằm ngay trên xương mu ở trẻ nhỏ)
• Dùng kim số 22 + ống tiêm 10ml, đâm thẳng góc qua thành bụng vừa đâm vừa rút nhẹ nhàng, khi kim vào BQ nước tiểu sẽ lấy được.
• Bảng thủ thuật lấy mẫu nước tiểu đối với trẻ em

Khi thu được mẫu nước tiểu của bệnh nhân theo đúng quy định, kỹ thuật viên sẽ đưa mẫu bệnh phẩm vào các máy xét nghiệm phù hợp để thực hiện xét nghiệm liên quan thay vì các phương pháp thủ công như trước đây. Công ty TNHH Kỹ thuật Nam Phương cung cấp Hệ thống Iris thiết lập tiêu chuẩn cho xét nghiệm sinh hóa nước tiểu tự động với sự có mặt của phiến thử acid ascorbic để phát hiện sự ảnh hưởng của acid ascorbic đến các xét nghiệm sinh hóa, đảm bảo độ chính xác của kết quả phân tích trả ra. Hệ thống sinh hóa nước tiểu Iris iChemVELOCITY với khả năng xử lý mẫu cao và dễ sử dụng giúp tối ưu hóa hiệu quả và năng suất của phòng xét nghiệm. Hệ thống iChemVELOCITY phân tích chín thông số sinh hóa cùng với acid ascorbic và thông tin liên quan đến màu, độ đục, và tỉ trọng. Thanh thử nước tiểu của Iris iChemVELOCITY có thêm một phiến thử màu để hỗ trợ trong quá trình phân tích các mẫu có màu đậm. IchemVELOCITY có thể hoạt động độc lập hoặc kết nối với máy soi cặn nước tiểu.

Để biết thêm thông tin chi tiết về hệ thống Iris, vui lòng liên hệ Công ty TNHH Kỹ thuật Nam Phương theo hotline!